Hiszpańskie inspiracje Édouarda Maneta (1832-83).

Édouard Manet – francuski malarz znany z kontrowersyjnych obrazów, takich jak „Olimpia” i „Śniadanie na trawie”, czyli dzieł mocnych i realistycznych. Był artystą dalekim od akademizmu, a bliskim impresjonizmowi, ale przede wszystkim stawiał na indywidualizm. Miał zostać adwokatem i kontynuować tradycje rodzinne, a stał się malarzem i swoimi dziełami przeszedł do historii sztuki europejskiej!

Pragnienia 18-letniego Édouarda rozmijały się z karierą prawniczą, dlatego też postawił na swoim i rozpoczął naukę u artysty Thomasa Couture´a (1815-1879), gdzie poznał podstawy rysunku i malarstwa. Godzinami przesiadywał w Luwrze, kopiując dzieła dawnych mistrzów. W latach 1853-56 Manet podróżował po Włoszech, Niemczech i Holandii, czerpiąc inspiracje od podziwianych artystów, takich jak Frans Hals, Diego Velázquez i Francisco de Goya. Po sześciu latach studiów w końcu otworzył własne studio i zaczął malować.

Na jego płótnach pojawiają się śpiewacy, ludzie ulicy, Cyganie i żebracy. Te niekonwencjonalne tematy w połączeniu ze swobodnymi i szybkimi pociągnięciami pędzla przeraziły niektórych kolegów, a na innych zrobiły olbrzymie wrażenie. I tak już pozostało. Manet był nazywany wspaniałym, albo skandalicznym!

„Gitarzysta” to wczesne dzieło Maneta i właściwie pierwsze, które zostało pozytywnie przyjęte na Salonie Paryskim. Grajek siedzi na ławce, na której malarz podpisał swój obraz. W prawym rogu zauważamy niedopałek papierosa, dzban na wino z czerwonej terakoty i dwie cebule. Manet wykonał dynamiczny portret i piękną martwą naturę, podobną niezwykle do tej z obrazów Zurbarana!

Manet poszukuje inspiracji i znajduje je u hiszpańskich mistrzów. Największy wpływ miał na niego Diego Velazquez (1599-1660), przedstawiciel epoki baroku. Generalnie w ówczesnej Francji panowała swego rodzaju moda na hiszpańskość, zwłaszcza gdy cesarzową Francuzów została żona Napoleona III- Eugénie de Montijo (1826-1920).

Manet tworzył coraz to nowe prace czerpiąc z kultury sąsiedniej Hiszpanii, a my mamy okazję poznać parę ciekawych dzieł z tego okresu!

W 1862 roku w Paryżu święci triumfy trupa baletowa z Andaluzji, a primabalerina Lola Melea inspiruje Maneta do wykonania fantastycznego portretu.

Tancerka stoi w zdecydowanej pozie, nosi tradycyjną mantylkę wokół twarzy wykonaną z białej koronki. Jej czarną spódnicę zdobią jaskrawoczerwone kwiaty, w dłoni trzyma wachlarz i jest gotowa do wystepu. Manet nawiązuje do obrazu Goi z 1797 roku przedstawiającego księżnę Alba w czarnej mantylce.

Poetycko do Loli nawiązuje mój przyjaciel Krzysztof Bloch. Myślę, że wiersz Wam się spodoba!

pod bufiastym łonem
sewilskick koronek
spod sukiennic dzwonem

daje chodu z kopyta
pędzla Maneta
pendulum racica

w garści wachlarza
chrzęst:
Lola de Valence
-tanecznica

(choć według mnie z oblicza
dość mężna ta dziewica)

Krzysztof Bloch

Modelka i artystka Victorine Meurent asystuje matadorowi

Victorine Meurent (1844-1927) była muzą wielu impresjonistów i sama też malowała. Egzotyka stroju kobiety przebranej za matadora odsyła nas do korridy- tematu powracającego dość często w twórczości Maneta. Victorine jest właściwie asystentką matadora, jest „mozo de espada” osobą trzymającą miecz.

Co ciekawe scena jest mistyfikacją. Buty modelki nie nadają się do korridy, a ze względu na zagrożenie ze strony byka nie mogła tak intensywnie wpatrywać się w widzów (nas). Cała scena jest wymyślonym powodem, aby przedstawić Victorine w męskim stroju i w ten sposób jeszcze wyraźniej podkreślić jej kobiecość!

Syn artysty?

Nie będziemy roztrząsać życia miłosnego artysty, ale pewne jest, że Édouard żył w nieformalnym związku z Suzanne Leenhoff, pianistką, którą jego ojciec zatrudnił do edukacji synów. W 1852 roku kobieta urodziła syna, którego nazwano Léon Édouard, ale zarejestrowano go pod zmyślonym nazwiskiem Koëlla. Manet nigdy nie uznał dziecka oficjalnie, nawet gdy w 1863 roku Suzanne została jego żoną.

Obraz przedstawiający Leona powstał w pracowni artysty przy Rue Goyot. Syn często pojawia się na obrazach Maneta. Tutaj ubrany jest w XVII-wieczny strój hiszpańskiego pazia. Chłopiec dzierży miecz i pas a wszystko jest świetnie zgrane w pięknych brązowych tonacjach.

Kto jest przedstawiony na tym obrazie? Édouard namalował swojego najmłodszego brata Gustava w stroju hiszpańskiego Majo. „Majo” lub „Maja” nie jest imieniem, a określeniem na kobiety lub mężczyzn z niższych klas społecznych, którzy ubierali się ostentacyjnie i zwracali na siebie uwagę swoim strojem. Ich styl wyraźnie kontrastował z elitami inspirującymi się modą francuską. Takim atrybutem hiszpańszczyzny jest szczegółowo oddany czerwony płaszcz Gustava.

Manet odwiedził Hiszpanię dopiero w 1865 roku i zachwycił się na poważnie: poznał zwyczaje madryckie i szczegóły walk byków podczas korridy. Szkicował na żywo obserwując intensywnie zawody. Salutującym matadorem jest słynny Cayetano Sanz y Pozas (1821–1890). Obraz powstał już po powrocie do Paryża.

Na Salonie w 1864 roku Manet wystawił „Epizod z walki byków”, który po wielu krytycznych uwagach pociął w złości, a jednym z fragmentów jest niezwykły „Martwy torreador”.

Następne dzieło zatytułowane po prostu „Flecista” zostałe także odrzucone z Salonu Paryskiego z powodu tła. Krytycy uznali je za zbyt jednorodne, trudno było dostrzec różnicę pomiędzy podłogą a przestrzenią za chłopcem. A to właśnie świadczyło o wspaniałości obrazu- zielonkawe tło stworzyło nieistniejący wymiar!

Reminiscencje hiszpańskie pojawiają się w portrecie aktora Philipea Rouviera w roli Hamleta. Jest to niemal dosłowne tłumaczenie Velazqueza i jego słynnego „Pablo de Valladolid”.

W liście do swego przyjaciela Fantin-Latoura pisze Manet:

"Najbardziej zdumiewajacy obraz z tej wspaniałej kolekcji... Tło znika- ubranego na czarno, pełnego wyrazu człowieka otacza tylko powietrze".

Pożegnanie z motywami hiszpańskimi w ” Egzekucji cesarza Maksymiliana”

Krótko o Maksymilianie: 
Arcyksiążę Maksymilian (1832-67) był władcą bez królestwa. Predestynowany na wicekróla królestwa Lombardzko-Weneckiego stracił te posiadłości po Zjednoczeniu Włoch. W 1864 roku wojska francuskie pod wodza Napoleona III wtargnęły do Meksyku.  Maksymilian otrzymał propozycję objęcia tronu i zgodził się na nią. Gdy Francuzi wycofywali się z nieudanej akcji, Maksymilian został schwytany przez meksykańskich liberałów pod wodzą Benito Juáreza i rozstrzelany niedługo potem na obcym terytorium. Jego ciało przewieziono do Austrii i pochowano w Krypcie Cesarskiej w Wiedniu.

Manet rozpoczął w 1867 roku prace nad sceną rozstrzelania cesarza Maksymiliana natychmiast po usłyszeniu brutalnych wieści. Punktem wyjścia był obraz Goi „3 maja 1808 rozstrzelanie powstańców madryckich”. Klasyczny temat artysta przerobił według własnych pomysłów. Sam sympatyzował z republikanami i był przeciwny imperiom, dlatego obraz nie mógł być wystawiony za życia cesarza Napoleona III. Nomen omen żadna z czterech stworzonych wersji „Egzekucji” nie wisi we Francji!

Czas na podsumowanie

Zainteresowanie Maneta kulturą hiszpańską to nie tylko zapożyczenia. Widać i czuć, że u niego sztuka rodzi się ze sztuki. Odbierał malarstwo hiszpańskie intuicyjnie, używał kostiumów i emblematów by wprowadzić widzów w klimat, ale tradycyjne tematy interpretował już zmysłami artysty z końca XIX-stulecia.

Podczas swojej niezwykłej kariery nigdy nie stał w miejscu. Inspirował wielu i oficjalnie nie związał się z konkretną grupą artystyczną. Manet odszedł w pełni życia, niestety wyniszczony kiłą zmarł 30 kwietnia 1883 roku w Paryżu.

Tradycyjnie życzę miłego czytania!

Jeśli chcecie zaprosić mnie na wirtualną kawę, ucieszy się moje oblicze!

buymeacoffee.com/nieewa6n